Modern / Moderne

Fragment 2 van 5

Het Nieuwe is geen mode, het is een waarde, grondslag van alle kritiek: onze waardering van de wereld hangt niet meer, tenminste niet meer rechtstreeks zoals bij Nietzsche, van de tegenstelling tussen het voorname en het lage af, maar van die tussen het Oude en het Nieuwe (de erotiek van het Nieuwe is met de achttiende eeuw begonnen: een lange nog voortdurende verandering). Om te ontsnappen aan de vervreemding van de huidige maatschappij rest alleen nog dit middel: de vlucht naar voren: ieder oude taal is onmiddellijk gecompromitteerd, en ieder taal wordt oud zodra ze herhaald wordt. De encratische taal nu (de taal die onder de hoede van de macht ontstaat en zich verbreidt) is naar haar status een herhalingstaal; alle officiële taalinstituties zijn herkauwende machines: het onderwijs, de sport, de reclame, de massapers, het populaire lied, de berichtgeving zeggen steeds opnieuw dezelfde structuur, dezelfde betekenis, dikwijls dezelfde woorden: de stereotype is een politiek feit, de voornaamste figuur van de ideologie. Daartegenover is het Nieuwe het genot (Freud: 'Bij de volwassene is de nieuwheid altijd de voorwaarde van het genot').
Vandaar de huidige krachtenconstellatie: aan de ene kant een massale vervlakking (verbonden met de herhaling van de taal) - een verklaring buiten het genot, maar niet noodzakelijk buiten het plezier - en aan de andere kant een (marginale, excentrische) vervoering, die tot aan de vernietiging van de reden kan gaan: een poging het onder de stereotype verdrongen genot historisch weer te laten opduiken.
De tegenstelling (het mes van de waarde) is niet noodzakelijk die tussen de geheiligde, benoemde tegendelen (materialisme en idealisme, reformisme en revolutie, enzovoort); maar zij bestaat altijd en overal tussen de uitzondering en de regel. De regels is het misbruik, de uitzondering is het genot. Op bepaalde momenten is het bijvoorbeeld mogelijk om de uitzondering van de Mystici te verdedigen. Alles liever dan de regel (de algemeenheid, de stereotype, het ideolect: de consistente taal).

PvdT: 50, PdT: 65, OC3: 1515, OC5: 243


Noten en annotaties

0. fragment in tweeën

In de OC3 en OC 5 is dit fragment in tweeën geknipt. Het origineel uit 1973 geeft geen extra witregels na alinea twee. De derde alinea die begint met De tegenstelling.... / L'opposition.. is in de OC3 en OC5 een nieuw fragment).


colofon | cookies | afkortingen